İnternetten Alışveriş ve Tüketici Hakları

İnternetten Alışveriş ve Tüketici Hakları

İnternetten alışveriş, son yıllarda en çok tercih edilen alışveriş yöntemlerinden biri haline gelmiştir. Evden çıkmadan ürün veya hizmete ulaşabilmek önemli bir avantaj sağlarken, bu sürecin beraberinde getirdiği hukuki haklar da tüketici açısından büyük önem taşır. Özellikle mesafeli satışlar kapsamında değerlendirilen internet alışverişlerinde, alıcının korunması amacıyla çeşitli düzenlemeler mevcuttur.

Tüketicilerin haklarını bilmesi, karşılaştıkları sorunlara çözüm bulmalarını kolaylaştırır. Bu yazıda, internetten alışverişte hangi durumlarda cayma hakkı kullanılabileceği, ayıplı malda ne yapılabileceği ve uyuşmazlık durumunda izlenecek yollar ele alınmaktadır.

Cayma Hakkı Nedir?

Tüketici, internet üzerinden yaptığı alışverişlerde teslim aldığı ürünü hiçbir gerekçe göstermeden ve ceza ödemeden iade etme hakkına sahiptir. Bu hak, teslim tarihinden itibaren 14 gün içinde kullanılabilir. Cayma hakkını kullanan tüketici, ürünü satıcıya geri göndermekle yükümlüdür. Satıcı ise ürünün kendisine ulaşmasından itibaren en geç 14 gün içinde ürün bedelini ve varsa kargo ücretini iade etmek zorundadır.

Cayma hakkının geçerli olması için ürünün kullanılmamış olması ve tekrar satılabilir durumda bulunması gerekir. Kullanılmış ya da zarar görmüş ürünlerde satıcının iade talebini reddetme hakkı doğabilir.

Cayma Hakkının Kullanılamayacağı Durumlar

Tüketici Kanunu bazı ürün ve hizmet türlerinde cayma hakkının geçerli olmayacağını açıkça düzenlemiştir. Bu kapsamda cayma hakkının kullanılamadığı durumlar şunlardır:

• Tüketicinin istekleri doğrultusunda hazırlanan özel ürünler

• Çabuk bozulabilen veya son kullanma tarihi geçebilecek ürünler

• Ambalajı açıldıktan sonra hijyen açısından iadesi uygun olmayan ürünler (kozmetik, iç giyim, kulaklık vb.)

• Elektronik ortamda sunulan ve anında ifa edilen hizmetler (e-kitap, yazılım, dijital içerikler)

• Gazete, dergi gibi süreli yayınlar

Bu ürünlerde cayma hakkı istisna olarak uygulanmaz. Tüketicinin sipariş vermeden önce ürün açıklamalarını ve iade koşullarını dikkatle incelemesi gerekir.

Ayıplı Mal ve Hizmetlerde Tüketici Hakları

İnternetten alınan ürün ayıplı çıkarsa, yani kullanım amacı bakımından beklenen özellikleri taşımıyorsa, tüketici 2 yıl içinde bu durumu satıcıya bildirerek haklarını kullanabilir. Bu durumda tüketici şu seçimlik haklara sahiptir:

• Ürünün ücretsiz onarımı

• Ürünle aynı değerde yenisiyle değiştirilmesi

• Ayıplı ürün oranında bedel indirimi yapılması

• Satış sözleşmesinin feshi ve ürün bedelinin iadesi

Bu haklardan biri tercih edilerek satıcıya yöneltilir. Satıcı, tüketicinin tercih ettiği çözüm yolunu uygulamakla yükümlüdür. Ayrıca ayıplı mal nedeniyle yapılan gönderim masrafları da satıcı tarafından karşılanmalıdır.

Tüketici Hakem Heyetine Başvuru Nasıl Yapılır?

Tüketici, yaşadığı sorun karşısında satıcıyla uzlaşma sağlayamazsa, Tüketici Hakem Heyeti’ne başvurabilir. 2025 yılı itibarıyla geçerli parasal sınırlara göre:

• 149.000 TL’ye kadar olan uyuşmazlıklar için ilçe veya il tüketici hakem heyetlerine başvuru yapılabilir.

• 149.000 TL’yi aşan uyuşmazlıklarda doğrudan Tüketici Mahkemesi’ne dava açılması gerekir.

Başvurular, e-Devlet üzerinden çevrim içi yapılabilir. Tüketici hakem heyeti başvuruları harç gerektirmez.

Hakem heyetleri başvuruyu değerlendirerek karar verir. Verilen karar bağlayıcıdır ve gerektiğinde icra takibiyle tahsil edilebilir.

Taraflar, Tüketici Hakem Heyeti’nin kararlarına karşı, kararın taraflara tebliğ edilmesinden itibaren iki hafta içinde, Tüketici Hakem Heyeti’nin bulunduğu yer ya da tüketicinin yerleşim yerinin bulunduğu yerdeki Tüketici Mahkemesi’ne itiraz edebilir.

Elektronik Ticaret Sitelerinin Yükümlülükleri

E-ticaret siteleri, ürünle ilgili tüm bilgileri eksiksiz ve doğru biçimde tüketiciye sunmakla yükümlüdür. Ürün fiyatı, vergiler dahil toplam bedel, teslimat süresi, iade koşulları ve cayma hakkına dair detaylar ön bilgilendirme formunda açıkça yer almalıdır.

Sipariş edilen ürün, en geç 30 gün içinde tüketiciye teslim edilmelidir. Aksi durumda tüketici, sözleşmeyi feshederek ürün bedelinin iadesini isteyebilir. Ayrıca internet siteleri, cayma hakkının nasıl kullanılacağına dair açık bir yönlendirme yapmak zorundadır.